Meetschaal

Een meetschaal of meetniveau wordt toegekend aan een variabele om deze meetbaar te maken. De meetschaal bepaalt onder andere welke statistische methoden op zinvolle wijze kunnen worden gebruikt om de meetgegevens te karakteriseren en interpreteren. Een meetschaal kan kwalitatief (nominaal en ordinaal) of kwantitatief (interval en ratio) van aard zijn. De eerste groep wordt ook wel categorische meetschaal genoemd, waarbij entiteiten worden verdeeld in verschillende categorieën (dood; levend). De laatste wordt ook wel continue meetschaal genoemd, welke wordt gekenmerkt door aparte scores voor entiteiten (189 cm lang). De vier soorten meetschalenworden als volgt gekenmerkt:

Nominale meetschaal

Nominaal wordt ook wel categorisch genoemd. Deze meetschaal wordt toegepast als we waarnemingen in groepen willen plaatsen. Er wordt bijvoorbeeld differentieert op basis van benoeming of naam, waarbij er twee (binair of dichotoom) of meer antwoordmogelijkheden zijn, bijvoorbeeld geslacht (man; vrouw) of favoriete voetbalclub (Ajax; Feyenoord; PSV; FC Twente).

Ordinale meetschaal

Ordinaalwil zeggen dat twee (binair of dichotoom) of meer antwoorden worden geordend of gerangschikt, waarbij de volgorde nog niets zegt over de omvang van de verschillen de antwoorden, bijvoorbeeld rechterlijke uitspraken (schuldig; onschuldig) of statements (zeer mee oneens; mee oneens; neutraal; mee eens; zeer mee eens. De laatste variant noemen we de Likertschaal. Deze wordt in de psychologie en sociale wetenschappen veelgebruikt. Doorgaans worden meerdere vragen gebruikt om een contruct (bv. vertrouwen) te meten.

Interval meetschaal

De interval meetschaaldrukt de mate van verschil uit in een numerieke waarde waarbij het absolute nulpunt niet van speciaal belang is, waarbij gelijke intervallen op de schaal dezelfde intervallen representeren in de subjecten die worden gemeten, bijvoorbeeld temperatuur in graden Celsius (nulpunt is arbitrair vastgesteld), jaartal (arbitrair vastgesteld: ‘na Christus’).

Ratio meetschaal

De ratio meetschaalgaat een stap verder dan de intervalschaal aangezien een absoluut nulpunt vereist is waardoor op zinvolle wijze meerdere waarden opgeteld kunnen worden, bijvoorbeeld veel natuurkundige grootheden zoals afstand of lengte in meters. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de fundamentele verschillen tussen de meetschalen:

	Kenmerkend	Volgorde	Verschillen	Nulpunt
Nominaal	x
Ordinaal	x	x
Interval	x	x	x
Ratio	x	x	x	x

Op basis van de toegepaste meetschaal kun je bepaalde statistische analyses wel of niet gebruiken:

• Alle meetschalen: frequentieverdelingen genereren
• Alle meetschalen behalve nominaal: de modus en percentielen berekenen
• Alle meetschalen behalve nominaal en ordinaal: waarden optellen en aftrekken en berekenen van het gemiddelde en de standaarddeviatie
• Alleen bij ratioschaal: waarden vermenigvuldigen of delen, het berekenen van ratio’s en het berekenen van de variatiecoëfficiënt (standaarddeviatie gedeeld door het gemiddelde)