Herinner jij je de laatste keer nog dat je zo gefocust, zo gemotiveerd was dat jij je in absolute topvorm voelde – alert, energiek en vrij van zelfbewustzijn? De kans is groot dat dit een ‘flow’ ervaring was. Een bijna euforische staat van concentratie en volledige betrokkenheid. Iets specifieker bedoelen we met flow een mentale toestand waarin iemand volledig opgaat in zijn of haar bezigheden omwille de bezigheid zelf. Een optimale beleving dus. Niet alleen zorgt flow voor een rijker (gevoels)leven, maar ook een productiever leven. Zowel voor een gelukkig leven als voor topprestaties is flow dus essentieel. Of het nou gaat om een onvergetelijke avond, de 100 meter bij de Olympische Spelen of complexe taken zoals het schrijven van een topscriptie. Flow is niet iets magisch wat alleen voor de groten der aarde is weggelegd. Iedereen heeft het weleens ervaren. Als kind wist je bijna niet beter. Ik in ieder geval niet als ik met mijn Lego-blokjes aan het spelen was. Voor veel volwassenen is flow echter een zeldzame mentale toestand die ongrijpbaar lijkt. Met de nadruk op lijkt, want er zijn wel degelijk methoden om in de flow te komen.
Waar je flow aan herkent
Dé voornaamste expert op het gebied van flow is Mihali Csikszentmihalyi, een van de voortrekkers van de positieve-psychologiebeweging. In zijn boek ‘Flow: The Psychology of Optimal Experience‘ beschrijft hij wat flow is, uit welke aspecten het bestaat en hoe deze mentale toestand (vaker) wordt bereikt. Flow kan door ten minste een aantal van de volgende acht kenmerken herkent worden:
- Een duidelijk doel
- Concentratie en doelgerichtheid
- Verlies van zelfbewustzijn: volledig opgaan in de activiteit en zichzelf vergeten
- Verlies van tijdsbesef: de tijd vliegt voorbij
- Directe feedback: succes en falen ten aanzien van de activiteit zijn onmiddellijk duidelijk, zodat men daarop het eigen handelen direct kan aanpassen
- Evenwicht tussen de eigen vaardigheid en de uit te voeren activiteit: de bezigheden zijn heel uitdagend echter nét niet te moeilijk om met succes uit te voeren (zie onderstaande figuur)
- Een gevoel van persoonlijke controle over de situatie of activiteit
- De activiteit is intrinsiek belonend, bijvoorbeeld erg leuk
Hoe je in een flow geraakt
Uit bovenstaande opsomming kun je natuurlijk afleiden hoe het komt dat je wel of niet in een flow geraakt. Nu we ongeveer weten wat flow inhoud, willen we natuurlijk ook weten hoe je deze state-of-mind bereikt. Omdat ik ervan uitga dat we allemaal van rijtjes houden, hierbij de zeven voorwaarden om in een flow te komen volgens Owen Schaffer (uit zijn white paper ‘Crafting Fun User Experiences: A Method to Facilitate Flow):
- Weten wat te doen
- Weten hoe te handelen
- Weten hoe goed je het doet
- Weten waar je heen moet (als er navigatie bij betrokken is)
- Als groot ervaren uitdagingen
- Als groot ervaren vaardigheden
- Vrijheid van afleidingen
Tenslotte nog een tip voor degenen op wie bovenstaande lijst overkomt als onhaalbaar. Wanneer je bijvoorbeeld te maken hebt met een complexe taak zoals een scriptie schrijven, kun je al snel overweldigd raken. Je weet niet meer wat te doen (punt 1), hoe te handelen (punt 2) en dus ook niet hoe goed je het doet (punt 3). Kortom, de uitdaging wordt als te groot ervaren (zie bovenstaande figuur wat er dan gebeurd). Door een complexe taak in kleine behapbare stukjes te delen is de kans een stuk groter dat je de uitdaging wel aankunt en weet wat je te doen staat. Zo niet, dan kun je altijd nog een expert inschakelen die het complexe geheel voor jou in stukjes deelt.
