Deductie vs. inductie: Alles wat je moet weten hierover

Deductie en inductie zijn tegengestelde manieren van argumenteren en bewijsvoering. Als voormalig student weet ik dat het vaak even duurt om de verschillen precies te begrijpen, beide benaderingen uit elkaar te halen en op de juiste manier te combineren. Het hanteren van deductie dan wel inductie bepaalt in welke mate respectievelijk theorie en empirische waarnemingen een rol spelen in het onderzoeksontwerp van je scriptie. In dit artikel bespreken we de verschillen tussen deze twee benaderingen en wat dit kan betekenen voor jouw onderzoek.

Deductie: theorie toetsen

Deductief redeneren is in feite wat we als wetenschap beschouwen. Het is een ‘top-down’ logica, waarbij vanuit het algemene gevolgtrekkingen worden gemaakt naar het bijzondere. Een beroemd voorbeeld van een deductief argument, stapsgewijs uitgewerkt:

1. “Alle mensen zijn sterfelijk” – algemene regel, major-premisse
2. “Socrates is een mens” – bijzondere regel, minor premisse
3. “Socrates is sterfelijk” – conclusie

Een deductief argument is vanzelfsprekend waar en kan dus niet weerlegd worden, maar wel geïllustreerd worden door specifieke waarnemingen. Deductie speelt met name een grote rol in formele wetenschappen zoals logica en wiskunde, maar ook in overige wetenschappen wanneer een strikte bewijsvoering mogelijk en vereist is.

Inductie: theorie bouwen

Inductief redeneren is ‘bottom-up’: men komt tot een algemene regel, generalisatie geheten, op grond van empirisch onderzoek (specifieke waarnemingen). Ter illustratie een voorbeeld:

In een park wordt de kleur van afzonderlijke zwanen geobserveerd:

• “De eerste zwaan in het park is wit”
• “De tweede zwaan in het park is wit”
• …
• “De laatst waargenomen zwaan in het park is wit”

Conclusie:

• “Alle zwanen in het park zijn wit” (incorrect: “Alle zwanen zijn wit”)

Een ander voorbeeld is het afnemen van interviews en enquêtes bij verschillende bedrijven om een theorie te vormen over de relatie tussen leiderschapsstijl en bedrijfsprestaties. Ook in het dagelijks leven maken we constant gebruik van inductie: we verwachten dat de toekomst zal lijken op het verleden. Zo dachten velen tot 2008 dat de huizenprijzen altijd omhoog zouden gaan. Het probleem van inductie is echter dat het niet bestand is tegen onverwachte gebeurtenissen. Nassim Nicolas Taleb beschrijft dit op prachtige wijze in zijn boek The Black Swan. Het waarnemen van een enorme hoeveelheid uitsluitend witte zwanen wil niet zeggen dat er geen zwarte zwanen bestaan. Een zwarte zwaan, oftewel een uitschieter of ‘outlier’ kan echter grote gevolgen hebben, zoals we hebben kunnen waarnemen bij de meest recente economische crisis (welke niet was voorspeld ondanks enorme hoeveelheden data en complexe algoritmen). Kortom, een gevolgtrekking bij inductie is dus waarschijnlijk, maar niet logisch onontkoombaar.

Deductie en inductie combineren

Uit bovenstaande krijg je misschien de indruk dat er een rigide verdeling is tussen deductie en inductie. Het is echter mogelijk om beiden te combineren in een onderzoek. Sterker nog, ze kunnen elkaar perfect aanvullen. De meest gepaste methode hangt af van de stand van de kennis over het gebied waar je onderzoek naar wilt doen. Als er een overvloed aan theorie beschikbaar is, dan kunnen daaruit een onderzoeksraamwerk en hypothesen gededuceerd worden. Wanneer het juist gaat om een onderwerp dat nieuw is, waarover onenigheid bestaat of weinig literatuur beschikbaar is, dan is het gepaster om inductief te werk te gaan. De meeste onderzoeken zitten ergens in het midden: er zijn een aantal theorieën en onderzoeken beschikbaar, maar er valt nog genoeg aan toe te voegen op basis van empirie (specifieke waarnemingen). Bijvoorbeeld, we weten vanuit bepaalde aannames over menselijk gedrag dat bepaalde leiderschapsstijlen in het algemeen wel of niet bevorderend zijn voor bedrijfsprestaties, maar we weten dit niet voor elk type bedrijf of land. Tot slot een overzicht van de grootste verschillen tussen onderzoek met een deductieve en een inductieve nadruk:

Deze blogpost is geïnspireerd op eigen ervaringen als student, onderzoeker en scriptiebegeleider alsmede hoofdstuk 4.3 ‘Research approaches’ uit Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2009). Research Methods for Business Students. Edinburgh: Pearson Education/Prentice Hall.

Sneller afstuderen? Het maximale uit je scriptie halen?

Maak gebruik van de scriptiehulp van de afstudeerconsultant. Meld je hier aan voor een gratis en vrijblijvend oriëntatiegesprek.

Klik hier om je aan te melden voor een gratis en vrijblijvend oriëntatiegesprek >>>